Zabytki

DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU GMINY GRĘBÓW WPISANE ZOSTAŁY NASTĘPUJĄCE OBIEKTY:

GRĘBÓW

  • Zespół Kościoła parafialnego p.w. św. Wojciecha Biskupa nr rej. 433/A z dn.18.04.1991r.

 

Parafia erygowana została w 1604 roku. Pierwszy proboszcz parafii ks. Jan Potoczny  rozpoczął budowę kościoła parafialnego, poświęcono go w 1636 roku, spłonął w 1770roku, po nim wzniesiono drewniany, który służył parafianom do 1912 roku. Obecny kościół wzniesiono w latach 1902-1925 w stylu neogotyckim. Jest to obiekt murowany, trójnawowy z dwoma przedsionkami i wieżą z boku nakrytą dachem dwuspadowym. Ołtarz główny wykonano w latach 40-tych z drzewa dębowego z obrazem Matki Bożej Królowej Pokoju. W bocznych ołtarzach znajduje się obraz św. Wojciecha i św. Andrzeja Boboli. Ołtarz w bocznej nawie najprawdopodobniej pochodzi z XVII wieku. Wykonany jest w stylu barokowym z obrazami Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Franciszka z Asyżu. Dwudziesto dwu głosowe organy pochodzą z roku 1953.

 

  • Kaplica  Rodu Dolańskich na cmentarzu parafialnym  nr rej. 334/A z dn. 19.10.1989r.

 

Kaplica neogotycka wzniesiona została w 3 ćwierćwieczu XIX wieku przez Dolańskich. Jest ona murowana na planie prostokąta trójbocznie zamkniętego z wydzieloną częścią ołtarzową. Nad wejściem znajduje się herb Dolańskich – Korab.

 

  • Zespół pałacowy w Grębowie:  a. Pałac; b. oranżeria; c; Ogrodzenie z bramą; d. Park krajobrazowy nr rej. 88/A z dn. 20.05.1977r.

 

Pałac  wzniesiony w stylu neogotyckim w trzech etapach: I faza to budynek główny powstały w l połowie XIX w. I faza to budynek oficyny powstały w 2 połowie XIX w. III faza - dobudowa łącznika pomiędzy pałacem a oficyną oraz aneksów oficyny w okresie międzywojennym. W latach 60-tych XX w. dobudowano do oficyny jadalnię. Obiekt murowany, założony na planie prostokąta z dwukrotnym zryzalitowaniem na osi i na narożnikach budynku. Połączony jest prostokątnym w rzucie łącznikiem z takąż w rzucie oficyną. W ryzalicie środkowym pałacu reprezentacyjna klatka schodowa i zejście do piwnic.
 

Brama -neogotycka, murowana, wzniesiona w l połowie XIX wieku. W części centralnej półkolisty przejazd prowadzący do parku poprzez przerzucony nad kanałem wodnym mostek, zakończony od strony parku dwoma ostrosłupami, nakrytymi daszkami brogowymi.

  • Nagrobek  Ś. P. Jana Gila zmarłego w 1896 roku, znajdujący się na cmentarzu parafialnym w Grębowie, nr rej. 195/B z dn. 22.03.2007 roku.

 

Nagrobek Jana Gila, jest jednym z najstarszych zabytków na terenie cmentarza parafialnego w Grębowie, a Jego osobę należy zaliczyć do prekursorów ruchu ludowego w powiecie tarnobrzeskim. Nagrobek wykonany z piaskowca w ostatnich latach XIX wieku. Posiada formę krzyża ustawionego na wysokim architektonicznym cokole, wspartym na dwuuskokowej kamiennej podstawie o przekroju prostokąta. Na trzonie cokołu, oddzielonego od podstawy piętką, znajduje się od frontu prostokątna profilowana na brzegach wnęka, w której umieszczona jest marmurowa tablica inskrypcyjna o treści: / + / JAN GIL / urodz. 10/2. 1843. / umarł 18/1. 1896. / Bratu, co walczył / i cierpiał za sprawą / ludową w szczerej / wdzięczności, / CHŁOPI POLSCY. / Trzon zwieńczony uskokowo wysuniętymi listwami. Całość nagrobka wieńczy krzyż o sfazowanych krawędziach ustawiony na sześciennej kostce.
Jan GIL (1843 - 1895), działacz ludowy. Ur. 10 II 1843 r. w Wydrzy (?) w pow. tarnobrzeskim, w rodzinie chłopskiej; syn Wojciecha i Tekli z Rutynów, 2 voto Saja. Ukończył dwuletnią szkołę ludową w Grębowie. W 1876 roku wydzierżawił swoją gospodarkę i dołączył do służby dworskiej Dolańskich na folwarku Chybie, gdzie objął obowiązki ekonoma. Po sześciu latach rezygnuje z pracy we dworze i powraca na własną, do tej pory dzierżawioną gospodarkę w Wydrzy.
Na przełomie lat 80-tych i 90-tych rozpoczyna się okres kiedy to Gil zaczął udzielać się społecznie i politycznie. Znajomość z Józefem Lancem ówczesnym przewodniczącym Kółka Rolniczego w Grębowie, zapewne zachęciła Gila do czytania prasy ludowej, którą na początku był „Wieniec i Pszczółka" a następnie jego przewodnikiem pod względem ideowym j w działalności społeczno-politycznej na wsi stal się ukazujący od l W 1889 roku we Lwowie „Przyjaciel Ludu", redagowany przez Bolesława Wysłoucha. Był pierwszym czytelnikiem i prenumeratorem, a później korespondentem tego pisma na grębowszezyźnie. Nawiązywał kontakty   ze   znanymi   działaczami   ludowymi  z  terenu   Galicji,   a  to:   Jakubem  Bójką z Gręboszowa, Janem Stapińskim, Janem Robakiem z Sokolnik czy Józefem Wacyrąz Dęby. Gil zmarł 18 stycznia 1896 roku w wieku 53 lat. Trzy dni później odbył się pogrzeb, jednak trumna ze zwłokami zmarłego nie została wprowadzona do kościoła z zakazu ówczesnego proboszcza grębowskiego ks. Sylweriusa Hermana, który tłumaczył to czytaniem przez Gila „Przyjaciela Ludu" - gazety zakazanej przez kościół. Po jego śmierci zawiązał się komitet zbiórkowy pod przewodnictwem innego działacza ludowego z powiatu tarnobrzeskiego Józefa Wacyry z Dęby, który na celu miał zebranie funduszy na pomnik nagrobny dla Gila. Ofiary na ten cel napływały z Galicji i pozostałych dwóch zaborów a także z innych krajów. Całą tę akcję wspierał „Przyjaciel Ludu", na którego łamach przez cały rok 1896 drukowane były listy ofiarodawców. Pomnik nagrobny na grobie Jana Gila odsłonięte prawdopodobnie w pierwszą rocznicę śmierci.
Jan Gil został zrehabilitowany na płaszczyźnie kościelnej dnia 19 listopada 1983 roku przez biskupa przemyskiego ks. Ignacego Tokarczuka. Wówczas to biskup Tokarczuk dokonał poświęcenia wmurowanej w fasadę kościoła grębowskiego pamiątkowej tablicy upamiętniającej Jana Gila, a także poświęcił miejsce jego wiecznego spoczynku na miejscowym cmentarzu parafialnym.

 

  • Osada neolityczna i cmentarzysko kultury łużyckiej, położone na działkach nr. 2100 i 2099 l.w.h. 817 nr. Rej.511A z dn.17.12.1969r.

 

  • Cmentarzysko kultury łużyckiej, położone na działkach nr 3322 l.w.h. 1091 i 3194 nr rej. 542/A z dn. 21.12.1969roku.

STALE

  • Kapliczka przydrożna  w Stalach z 1872 r. nr. Rej. 192/A z dn. 28.02.2007r.

Kapliczka wzniesiona została w 1872 roku przez Jana Walskiego. Na uwagę zasługuje pochodząca z 2 połowy XIX wieku neogotycka polichromia sklepienia przedstawiająca Przemienienie Pańskie oraz umieszczona w kapliczce kopia obrazu Matki Boskiej Dzikowskiej z 2 połowy XIX wieku. W czasie drugiej wojny światowej kapliczka została mocno zniszczona przez pociski i odłamki. Na pamiątkę jeden z pocisków wmurowano w ścianę przy drzwiach wejściowych.

WYDRZA

  • Cmentarz z I wojny światowej nr rej.402/A z dn. 19.10.1989 roku

 

 

 

Kategoria menu głównego: